Protokół ACAA UE-Izrael: Precedens w stosunkach pomiędzy Unią Europejską a Izraelem

Protokół ACAA UE-Izrael:
Precedens w stosunkach pomiędzy Unią Europejską a Izraelem

1. Czym jest ACAA?
2. Jakie są  ramy czasowe?
3. Dlaczego zawieszenie głosowania w sprawie ACAA jest tak ważne?
4. Jakie są argumenty za wstrzymaniem głosowania w sprawie ACAA?

1. Czym jest ACAA?

ACAA czyli “Protokół w sprawie oceny zgodności oraz akceptacji wyrobów przemysłowych” jest protokołem dodatkowym do Umowy Stowarzyszeniowej zawartej pomiędzy Unią Europejską a Izraelem.

W praktyce przyjęcie ACAA przyczyni się do likwidacji barier technicznych w handlu i pozwoli na wprowadzenie produktów przemysłowych na rynki sygnatariuszy bez przeprowadzania dodatkowych testów czy procedur oceny zgodności. Protokół obejmuje produkty farmaceutyczne, jednak w przyszłości mogą być dodane kolejne załączniki, w pierwszej kolejności najprawdopodobniej dotyczące kosmetyków i zabawek.

Rozmowy w sprawie protokołu ACAA pomiędzy UE a Izraelem rozpoczęły się na początku 2009 r. Protokół ACAA został podpisany w maju 2010 i jak dotąd czeka na zatwierdzenie przez Parlament Europejski, głosowanie w tej sprawie było wielokrotnie przekładane w związku z brakiem poprawy sytuacji na Palestyńskich Terytoriach Okupowanych.

2. Jakie są ramy czasowe?

Głosowanie Komisji Handlu Międzynarodowego Parlamentu Europejskiego (INTA) w sprawie ACAA odbędzie się 18 września 2012.

Jeśli wynik głosowania będzie pozytywny, kwestia przyjęcia Protokołu ACAA zostanie poddana debacie na sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego 22 października,  po czym Parlament Europejski podejmie ostateczną decyzję.

Nawet jeśli Komisja Handlu Międzynarodowego Parlamentu Europejskiego (INTA) zagłosuje na korzyść ACAA, członkowie Parlamentu Europejskiego będą mogli nadal zadecydować o zablokowaniu ACAA na sesji plenarnej w październiku.

3. Dlaczego zawieszenie głosowania w sprawie ACAA jest tak ważne?

 Głosowanie ws. ACAA na forum Parlamentu Europejskiego stanowi ważny precedens w związku z innymi umowami, które wymagają zgody Parlamentu Europejskiego

Wraz z wprowadzeniem Traktatu Lizbońskiego, zastosowano procedury wymuszające zgodę PE odnośnie przedłużania umów handlowych z państwami trzecimi, zwiększając w ten sposób uprawnienia Parlamentu Europejskiego.

Oznacza to, że aby umowa ACAA mogła wejść w życie, Rada UE musi uzyskać zgodę PE. Zgodnie z  procedurą PE może zatem przyjąć lub odrzucić propozycję, ale nie może jej zmienić. Może również zdecydować o odroczeniu głosowania.

W grudniu 2008 roku, kilka dni przed izraelską ofensywą w Strefie Gazy, PE zawiesił głosowanie ws. protokołu umożliwiającego udział Izraela w niektórych programach wspólnotowych. Niniejsza umowa pozostaje zawieszona aż do dnia dzisiejszego.[1] W ten sposób Parlament Europejski wysłał silny sygnał do Izraela – stosunki bilateralne są uzależnione od przestrzegania przez Izrael prawa międzynarodowego.

Pozytywne głosowanie nad ACAA stanowić będzie zatem ponowne otwarcie dyskusji na temat protokołu zezwalającego na udział Izraela w programach wspólnotowych.[2]

4. Jakie są argumenty za wstrzymaniem głosowania w sprawie ACAA?

 Protokół ACAA zawiera poważne braki prawne, które nie zostały rozwiązane przez Komisję Europejską

Wiele debat w Parlamencie Europejskim dotyczyło prawnych uchybień protokołu ACAA dotyczących nielegalnych osiedli izraelskich na Okupowanych Terytoriach Palestyńskich (OTP).

ACAA to protokół do umowy stowarzyszeniowej pomiędzy UE a Izraelem. Dlatego ma takie samo terytorialne zastosowanie jak umowa stowarzyszeniowa, która stanowi, że porozumienie stosuje się do „państwa Izrael”. Z perspektywy UE, jasne jest, że terytorium Izraela nie obejmuje obszarów, które znajdują się pod izraelską administracją po 1967 roku. Jednak według władz Izraela definicja ta obejmuje również osiedla izraelskie na Okupowanych Terytoriach Palestyńskich jak również obszary zaanektowane (Jerozolima Wschodnia i Wzgórza Golan). Ta sporna interpretacja pozostaje aktualnie nierozwiązana. Przypomnijmy, że Umowa Stowarzyszeniowa zawarta pomiędzy Unią Europejską a Organizacją Wyzwolenia Palestyny uznaje zwierzchnictwo OWP na Palestyńskich Terytoriach Okupowanych.[3]

Deputowani do Parlamentu Europejskiego powinni zawiesić w czasie swoje poparcie dla porozumienia ACAA ze względu na dane licznych organizacji praw człowieka wskazujące na trwałe pogorszenie się sytuacji praw człowieka w Izraelu i na PTO.[4]

4.1   Konieczność zapewnienia spójności działań zewnętrznych UE

Wielu deputowanych do Parlamentu Europejskiego (głównie z ugrupowań konserwatywnych, ale także kilku posłów z liberalnej grupy ALDE) uznaje techniczny aspekt ACAA jako umowy, którą należy oceniać jedynie na podstawie jej walorów handlowych. Jednak przesunięcie głosowania w sprawie ACAA to kwestia poszanowania zasady spójności działań zewnętrznych Unii Europejskiej (art. 21 Traktatu o UE), tj. zapewnienia spójności między:

• Wspólną Polityką Zagraniczną i Bezpieczeństwa: por. regularne potępienia przez UE izraelskich naruszeń międzynarodowych praw człowieka i prawa humanitarnego. W maju 2012 we wnioskach Rady Europejskiej w sprawie MEPP, UE potępiła izraelską politykę na Palestyńskich Terytoriach Okupowanych, która stwarza zagrożenie dla wprowadzenia w życie rozwiązania dwupaństwoego.[5]

•  W oświadczeniu UE z posiedzenia Rady Stowarzyszenia UE-Izrael, w lipcu 2012 roku, Unia Europejska również skrytykowała politykę dotycząca przestrzegania praw człowieka wewnątrz Izraela.[6] W rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 5 lipca 2012 r., PE wyraził podobne obawy co do izraelskich działań na PTO.

• Polityką handlową UE

W czerwcu 2011 roku obowiązek spójności został wpisany przez Parlament Europejski do uchwały o demokratyzacji.[7] W rezolucji w sprawie Zachodniego Brzegu i Strefy Gazy w dniu 5 lipca 2012 r., Parlament Europejski zalecił również, aby dwustronne stosunki z Izraelem prowadzone były z uwzględnieniem respektowania przez Izrael Międzynarodowego Prawa Humanitarnego oraz praw człowieka.

W ciągu ostatnich lat, CSO wyraziło obawy ze względu na dalsze pogłębianie ekonomicznej i technicznej współpracy między UE a Izraelem, pomimo decyzji UE z 2009 roku o zamrożeniu kolejnych umów dotyczących wzajemnych stosunków.[8] W efekcie od czerwca 2009 roku podpisano lub negocjowano z Izraelem kolejne umowy (EUROPOL). W lipcu 2012 roku przedstawiciele Unii Europejskiej na posiedzeniu Rady Stowarzyszeniowej podjęli decyzję o zaoferowaniu Izraelowi partycypacji w projektach dotyczących 15 różnych obszarów działań, w tym członkostwa w kilku agendach UE.

4.2   Zasada pozytywnej warunkowości, powinna znajdować się w centrum stosunków UE-Izrael

 Europejska Polityka Sąsiedztwa opiera się na podejściu motywującym, którego celem jest wspieranie i dawanie korzyści (w tym lepszy dostęp do rynku wewnętrznego UE) dla krajów, które rozwijają swoją działalność w dziedzinie poszanowania praw człowieka. UE i PE potwierdziła tę zasadę w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa w 2010 i 2011 roku.[9]

W swojej rezolucji z września 2008 r., Parlament Europejski stwierdził, że jego zdaniem podniesienie rangi stosunków UE-Izrael powinno być zgodne i wiązać się z wypełnieniem przez Izrael ze wszystkich zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego[10].

Na podstawie tej zasady, oraz biorąc pod uwagę dalsze pogorszenie się sytuacji praw człowieka w Izraelu i na PTO, PE powinien odroczyć głosowanie nad ACAA, dopóki Izrael nie spełni podstawowych standardów międzynarodowego prawa humanitarnego i praw człowieka, zarówno związanych z sytuacją praw człowieka wewnątrz Izraela jak również wobec Palestyńczyków żyjących na PTO.

4.3  Zaangażowanie izraelskiego przemysłu farmaceutycznego w okupację i wpływ na przemysł palestyński

Nowy raport organizacji „Who Profits”[11] bada zaangażowanie izraelskiego i międzynarodowego przemysłu farmaceutycznego w okupację Palestyny. Raport ten ujawnia złożony system wojskowych i cywilnych przepisów ustawowych i wykonawczych, które sprawiają, że Zachodni Brzeg i Strefa Gazy są eksploatowane przez izraelskie i międzynarodowe firmy farmaceutyczne. Rynek palestyński jest związany porozumieniami gospodarczymi i podlega ograniczeniom nałożonym przez Izrael, często w imię bezpieczeństwa i kontroli jakości.

Zależność palestyńskiej ekonomii od izraelskich uregulowań wyrządziła silne negatywne skutki ekonomiczne na PTO. Polityka okupacji sprawia, że niezwykle trudno Palestyńczykom importować surowce i eksportować leki. Izraelskie Ministerstwo Zdrowia podkreśliło, że import lekarstw na Palestyńskie Terytoria Okupowane będzie dozwolony tylko dla leków zarejestrowanych w Izraelu, co w konsekwencji blokuje rynki sąsiednich krajów arabskich. W Jerozolimie Wschodniej instytucje palestyńskie są zmuszone do zakupu towarów produkowanych przez okupanta, ze względu na odmowę prawa do używania palestyńskich farmaceutyków w szpitalach i aptekach w tej części miasta. W Strefie Gazy, która jest ściśle zamknięta, Izrael sprawuje kontrolę nad wszystkimi produktami, które do niej docierają.

Z drugiej strony, wszystkie izraelskie przedsiębiorstwa mają łatwy, wolny od ceł dostęp do rynku palestyńskiego. Izraelscy producenci i pośrednicy nie są zobligowani do wprowadzania jakichkolwiek zmian dla swoich produktów w celu sprzedaży ich na PTO. W rezultacie, mogą sprzedawać leki, które nie zawierają opisu w języku arabskim. Ponadto, polityka różnic cenowych jest stosowana przez międzynarodowe firmy na całym świecie w odniesieniu do statusu społeczno-ekonomicznego. Polityka ta, często określana mianem „dyskryminacji cenowej”, ma również zastosowanie na Palestyńskich Terytoriach Okupowanych (PTO)

Taka sytuacja ma poważne konsekwencje, głównie z powodu wyższych cen produktów farmaceutycznych, które ograniczają dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej.
Więcej informacji można znaleźć w komunikatach prasowych i pełnych raportach przygotowanych przez organizację „Who Profits”.

W celu uzyskania dalszych informacji prosimy o kontakt, bezpośrednio z „Who Profits”: whoprofits@gmail.com